گیلکی یکی از زبان های شمالی است که با پارسی پهلوی(میانه) خویشاوندی دارد.برای همین دستور زبانش با فارسی کنونی(دری) متفاوت است.در گیلکی افعال و واژه های غیر فارسی داریم.صر ف فعل گیلکی نیز از فارسی بیشتره برای مثال:

بوشودنم/بوشودرم: این فعل در فارسی میشود : رفته دارم ، که معنا ندارد.

مو تهرون بوشودنم: من تا به حال تهران رفته ام ( که در فارسی میگویند: من تهران رفته ام ، که اینرا در گیلکی این گونه می گویند: مو تهرون بوشوم)

ولی باز هم با این حساب در کتاب های درسی گیلکی را می نوسیند :گویش.این بیخرد ها هیچی درباره ی لهجه و گویش و زبان نمیدانن که اینگونه غلط و بی مورد مینویسند.همین ها هستند که همیشه بر سر زبان های دیگر میزنند و با این که درباره آن ها هیچی نمیدانند ولی خود را صاحب نظر می دانند و سخنان بیخود میگویند.

گیلکی زبانیست که خودش گویش و لهجه دارد:

گیلکی بیه پس(غربی):از آستانه ی اشرفیه که آنسو تر برویم گیلکی غالبی است که مردم با آن صحبت می کنند.رشت و توابع ، انزلی ، فومن ،شفت و تا همسایگی تالش ها این گیلکی رواج دارد.در هر شهری نیز تفاوت هایی وجود دارد که آن را لهجه میخوانند: لهجه ی رشتی و...

گیلکی بیه پیش(شرقی):از آستانه ی اشرفیه تا غرب مازندران.آستانه ، لاهیجان ، سیاهکل ، لنگرود و رودسر و توابعشان.(بخش های جلگه نشین شرق گیلان)، تا همسایگی گالش های(کوهنشینان: که به خاطر گاودار بودنشان گالش میخوانند.گالش:گاودار) و در رامسر و غرب مازندران رواج دارد. خیلی ها این گیلکی را گیلکی طبری می خوانند. در هر شهری نیز تفاوت هایی وجود دارد که آن را لهجه میخوانند: لهجه ی سیاکلی و ...

گیلکی گالشی:در ارتفاعات و کوهستان های شرق گیلان صحبت می کنند.املش و ارتفاعات لنگرودو کوهستان های شرق گیلان. بسیاری این گیلکی را جزئی از گیلکی بیه پیش می دانند.